Tamamdır, işte GNU Genel Kamu Lisansı hakkında kapsamlı bir makale:
# GNU Genel Kamu Lisansı (GNU GPL)
**GNU Genel Kamu Lisansı** veya **GNU GPL** ([https://www.nedemek.page/kavramlar/gnu%20genel%20kamu%20lisansı](https://www.nedemek.page/kavramlar/gnu%20genel%20kamu%20lisansı)), özgür ve açık kaynaklı yazılım (ÖAKS) projeleri için yaygın olarak kullanılan bir [özgür yazılım lisansı](https://www.nedemek.page/kavramlar/özgür%20yazılım%20lisansı)'dır. [Özgür Yazılım Vakfı (FSF)](https://www.nedemek.page/kavramlar/özgür%20yazılım%20vakfı)'nın bir parçası olan [GNU Projesi](https://www.nedemek.page/kavramlar/gnu%20projesi) tarafından oluşturulmuştur. GPL, kullanıcılara yazılımı çalıştırma, inceleme, dağıtma ve değiştirme özgürlüklerini garanti etmeyi amaçlar.
## Tarihçe
GPL, ilk olarak [Richard Stallman](https://www.nedemek.page/kavramlar/richard%20stallman) tarafından 1989 yılında yazılmıştır. Amaç, kullanıcıların yazılım üzerinde kontrol sahibi olmasını ve yazılımın topluluk tarafından geliştirilmesini sağlamaktı. O zamandan beri, GPL'nin birkaç farklı sürümü yayınlanmıştır:
* **GPLv1 (Sürüm 1):** Şubat 1989'da yayınlandı.
* **GPLv2 (Sürüm 2):** Haziran 1991'de yayınlandı. En yaygın kullanılan sürümlerden biridir.
* **GPLv3 (Sürüm 3):** Haziran 2007'de yayınlandı. Önceki sürümlerdeki bazı sorunları ele almak ve yazılım patentleri ve dijital haklar yönetimi (DRM) gibi yeni konuları ele almak için tasarlandı.
## Temel İlkeler
GPL, aşağıdaki temel ilkelere dayanmaktadır:
* **Yazılımı Çalıştırma Özgürlüğü:** Kullanıcılar, yazılımı herhangi bir amaçla kullanmakta serbesttir.
* **Yazılımı İnceleme ve Değiştirme Özgürlüğü:** Kullanıcılar, yazılımın kaynak koduna erişebilir ve kendi ihtiyaçlarına göre değiştirebilirler.
* **Yazılımı Dağıtma Özgürlüğü:** Kullanıcılar, yazılımı orijinal veya değiştirilmiş haliyle başkalarıyla paylaşabilirler.
* **Değiştirilmiş Yazılımı Dağıtma Özgürlüğü:** Kullanıcılar, değiştirdikleri yazılımı aynı lisans altında dağıtmak zorundadır (aşağıda açıklanan "copyleft" ilkesi).
## Copyleft
GPL'nin en önemli özelliklerinden biri, "copyleft" ilkesidir. Copyleft, bir telif hakkı lisansıdır, ancak kullanıcılara özgürlükler vermenin yanı sıra, bu özgürlüklerin korunduğundan emin olmak için ek şartlar getirir. GPL'nin copyleft şartı, GPL altında lisanslanan bir yazılımı değiştiren veya türeten herhangi bir eserin de aynı lisans altında lisanslanmasını gerektirir. Bu, yazılımın özgürlüğünün korunmasını ve gelecekteki kullanıcıların da aynı haklara sahip olmasını sağlar. Yani, bir [GPL](https://www.nedemek.page/kavramlar/GPL)'li yazılımı kullanan ve değiştiren herkes, değişikliklerini ve tüm türetilmiş kodu da GPL altında yayınlamak zorundadır.
## GPL'nin Avantajları
* **Özgürlük:** Kullanıcılara yazılım üzerinde tam kontrol sağlar.
* **Topluluk Katılımı:** Yazılımın geliştirilmesine katkıda bulunmayı teşvik eder.
* **Yenilik:** Değiştirme ve geliştirme özgürlüğü sayesinde yeniliği teşvik eder.
* **Güvenlik:** Kaynak kodunun herkese açık olması, güvenlik açıklarının daha hızlı tespit edilmesini ve giderilmesini sağlar.
## GPL'nin Dezavantajları
* **Copyleft Kısıtlamaları:** GPL altında lisanslanan bir yazılımı kullanan ve değiştiren herkes, değişikliklerini ve tüm türetilmiş kodu da GPL altında yayınlamak zorundadır. Bu durum, bazı şirketlerin ticari projelerinde GPL yazılımı kullanmasını engelleyebilir.
* **Lisans Uyumluluğu:** GPL'nin diğer lisanslarla uyumlu olmaması, bazı entegrasyon sorunlarına yol açabilir.
## GPL ve Diğer Lisanslar
GPL, diğer özgür ve açık kaynaklı yazılım lisanslarıyla karşılaştırıldığında, daha kısıtlayıcı bir lisans olarak kabul edilir. Örneğin, [MIT Lisansı](https://www.nedemek.page/kavramlar/mit%20lisansı) ve [BSD Lisansı](https://www.nedemek.page/kavramlar/bsd%20lisansı) gibi lisanslar, copyleft şartı içermez ve yazılımın ticari projelerde kullanılmasını daha kolay hale getirir. Ancak, GPL, yazılımın özgürlüğünü koruma konusunda daha güçlü bir garanti sağlar.
## GPL'nin Yaygın Kullanımı
GPL, birçok popüler özgür ve açık kaynaklı yazılım projesinde kullanılmaktadır. Örnekler arasında:
* [Linux çekirdeği](https://www.nedemek.page/kavramlar/linux%20çekirdeği)
* [GNU Compiler Collection (GCC)](https://www.nedemek.page/kavramlar/gnu%20compiler%20collection)
* [GNU Emacs](https://www.nedemek.page/kavramlar/gnu%20emacs)
* [MySQL](https://www.nedemek.page/kavramlar/mysql) (Çift lisanslı, hem GPL hem de ticari lisans altında)
## Sonuç
GNU Genel Kamu Lisansı (GPL), özgür yazılım felsefesini yansıtan ve yazılımın özgürlüğünü korumayı amaçlayan güçlü bir lisansdır. Copyleft ilkesi sayesinde, GPL altında lisanslanan yazılımların gelecekteki sürümlerinin de özgür kalmasını garanti eder. GPL, özgür ve açık kaynaklı yazılım projelerinin yaygınlaşmasına ve topluluk tarafından geliştirilmesine büyük katkı sağlamıştır. Ancak, copyleft kısıtlamaları nedeniyle, bazı ticari projelerde kullanımı sınırlı olabilir.